اسباب نزول در تفسیر مجمع البیان

بررسی و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »مجمع البیان« اثر حسن بن فضل طبرسی است. این تفسیر که در 536 ه .ق. به نگارش در آمده از جمله مهم ترین تفاسیر جامع شیعه است.  در این تفسیر، بیان علل و اسباب نزول آیات زیر عنوان »النزول« در کنار سایر مطالب آمده است. طبرسی معتقد است اسباب نزول، سبب محدودیت آیات نمی شود، بلکه قرآن کریم عمومیت دارد. شیوه او در نقل اسباب نزول به صورت گزارشی بوده و از 259 مورد سبب نزول تنها در 13 مورد به تحلیل و بررسی پرداخته است. هر چند ایشان در بسیاری از موارد، اسباب نزول را با سلسله سند نقل کرده اند امّا موارد غیر مستند هم به چشم می خورد. نیز در موارد بسیاری، در تفسیر آیات از اسباب نزول به عنوان مؤیّد بهره جسته است.  تاریخ، ضرورتهای فقهی و ظاهر آیه ملاکهای طبرسی در نقد و تحلیل اسباب نزول و سیاق آیه و عمومیت آیه ملاک ترجیح یک سبب نزول بر دیگری است. مرحوم طبرسی در تفسیر آیات و بیان مطالب، به ویژه در نقل اسباب نزول، از تعصّبهای مذهبی بشدّت پرهیز کرده است.